Αριστεροχειρία: «Πρόβλημα» ή πλεονέκτημα;

Κατ’ αρχήν ας δούμε τις στατιστικές. Ένα παιδί έχει 46% πιθανότητες να γεννηθεί αριστερόχειρας όταν και οι δύο γονείς του είναι αριστερόχειρες και 17% όταν μόνο ο ένας γονιός είναι αριστερόχειρας. Σε γενικές γραμμές, υπολογίζεται ότι το 90% του πληθυσμού είναι δεξιόχειρες. Τα παιδιά, δείχνουν κάποια προτίμηση στη χρήση του δεξιού ή του αριστερού χεριού μεταξύ 2 και 3 ετών.

Ο Φιντέλ Κάστρο, ο Ντέιβιντ Μπόουι, ο Μπαχ, η Νικόλ Κίντμαν, ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Μέγας Αλέξανδρος μοιράζονται κάτι παραπάνω από μια απλή μνεία στο πολιτικό ή καλλιτεχνικό στερέωμα: όλοι τους ανήκουν σ’ εκείνο το ταπεινό 10% του των αριστερόχειρων.

Προκαταλήψεις απ’ τα παλιά

Η αντίληψη ότι το δεξί χέρι είναι το «καλό», ενώ το αριστερό το «κακό» ενισχυόταν από παλιά από λαϊκές ρήσεις, δοξασίες, ακόμα και θρησκευτικές πεποιθήσεις: κάνουμε το σταυρό μας με το δεξί χέρι, ο ληστής που μετανόησε βρισκόταν δεξιά του Εσταυρωμένου Ιησού, στις περισσότερες εικόνες ο διάβολος αναπαριστάται στην αριστερή πλευρά και όταν θέλουμε να διώξουμε το κακό πετάμε πίσω μας αλάτι από τα δεξιά. Παράλληλα, κάνουμε «ποδαρικό» με το δεξί, χαιρετούμε κάποιον προτείνοντας το δεξί μας χέρι και, φυσικά, ευχόμαστε «όλα να πάνε δεξιά».

Όλα τα παραπάνω συνέτειναν να θεωρηθεί το δεξί ως το «καλό» μας χέρι και οι αριστερόχειρες να εξαναγκαστούν να αποβάλουν το «ελάττωμά» τους. Δεκάδες είναι οι μαρτυρίες για εκπαιδευτικούς που επέβαλαν στα παιδιά του Νηπιαγωγείου και των πρώτων τάξεων του Δημοτικού να χρησιμοποιούν το δεξί τους χέρι για να γράφουν – επιβολή που συχνά συνοδευόταν από την… κλασική μέθοδο της πειθούς.

Είναι γεγονός ότι η ζωή του αριστερόχειρα είναι πιο δύσκολη. Οι αριτερόχειρες δυσκολεύονται να δέσουν τα κορδόνια τους, να σερβίρουν ελληνικό καφέ από το μπρίκι, να κόψουν στην ευθεία με ένα κοινό ψαλίδι, να χειριστούν το ποντίκι του υπολογιστή, να παίξουν ρακέτες στην παραλία…

Οι ειδικοί όμως, επιμένουν. Οι αριστερόχειρες πλεονεκτούν σε πολλά άλλα πράγματα και οι γονείς δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ακολουθήσουν πρακτικές του παρελθόντος αναγκάζοντας το παιδί τους να γράφει… με το «καλό» χέρι.

Στον εγκέφαλο του αριστερόχειρα

Ο εγκέφαλός μας αποτελείται από δύο ημισφαίρια. Σήμερα, οι ειδικοί γνωρίζουν ότι στους δεξιόχειρες είναι το αριστερό ημισφαίριο αυτό που ελέγχει το λόγο, αλλά και τις λεπτές κινήσεις του χεριού τους. Στους αριστερόχειρες, όμως, δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιο ημισφαίριο κυριαρχεί. Όσον αφορά την κίνηση του χεριού τους, «υπεύθυνο» είναι το δεξί ημισφαίριο. Ωστόσο, στο 50% των αριστερόχειρων το κέντρο του λόγου εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο, όπως ακριβώς και στους δεξιόχειρες. Από τους υπόλοιπους, οι μισοί έχουν το κέντρο του λόγου στο δεξί ημισφαίριο και στους άλλους μισούς τα δύο ημισφαίρια «συνεργάζονται»!

Οι αριστερόχειρες, λοιπόν, είναι αρκετά πιο ανομοιογενής ομάδα, σε σύγκριση με τους δεξιόχειρες. Οι τελευταίοι, λόγου χάρη, γράφουν με το δεξί, το οποίο κατά κανόνα προτιμούν και για όλες τις υπόλοιπες εργασίες. Ωστόσο, πολλοί αριστερόχειρες γράφουν με το αριστερό μεν, αλλά ουσιαστικά είναι αμφίχειρες, δηλαδή εκτελούν άλλες χειρωνακτικές εργασίες με το δεξί και άλλες με το αριστερό, π.χ. πετούν μια πέτρα με το δεξί, πιάνουν την οδοντόβουρτσα με το αριστερό, σιδερώνουν και με τα δύο χέρια, κλπ. Υπάρχουν μάλιστα και αριστερόχειρες που γράφουν με το αριστερό χέρι, αλλά κάνουν όλες τις άλλες δουλειές με το δεξί!

Είναι πιο καλλιτεχνικοί τύποι;

Το δεξί ημισφαίριο, που κυριαρχεί στους περισσότερους αριστερόχειρες, θεωρείται το ημισφαίριο της φαντασίας και της διαίσθησης, ενώ το αριστερό ημισφαίριο, που είναι κυρίαρχο στους δεξιόχειρες, είναι το ημισφαίριο της λογικής και της αναλυτικής σκέψης. Οι ειδικοί εικάζουν ότι ένα πιο «ισχυρό» δεξί ημισφαίριο σχετίζεται με μεγαλύτερη κλίση σε δεξιότητες που απαιτούν φαντασία και σύνθεση, όπως π.χ. η μουσική και η ηθοποιία, αλλά και η αρχιτεκτονική. Ίσως γι’ αυτό πολλοί αριστερόχειρες διακρίνονται σε αυτούς τους τομείς.

Καλύτεροι στα σπορ;

Έχει διαπιστωθεί ότι οι αριστερόχειρες υπερέχουν σε ορισμένα σπορ, όπως το τένις, το μποξ, το πινγκ πονγκ, οι πολεμικές τέχνες κ.ά. Αυτή τους η υπεροχή ερμηνεύεται με βάση το ότι οι αριστερόχειρες έχουν συνηθίσει να αντιμετωπίζουν δεξιόχειρες αντιπάλους, ενώ οι δεξιόχειρες δεν έχουν την αντίστοιχη εμπειρία, οπότε μειονεκτούν.

Είναι εξυπνότεροι;

• Δεν φαίνεται να είναι εξυπνότεροι από τους δεξιόχειρες, αλλά να χρησιμοποιούν διαφορετικά το μυαλό τους. «Εκμεταλλεύονται», δηλαδή, ευκολότερα και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου τους, γεγονός που τους επιτρέπει να καταπιάνονται ταυτόχρονα με πολλές δραστηριότητες, καθώς και να σκέφτονται και να αντιδρούν γρηγορότερα από τους δεξιόχειρες (π.χ. σε ηλεκτρονικά παιχνίδια και σπορ), σύμφωνα με τους επιστήμονες του Australian National University.

• Επίσης, έχει φανεί ότι οι αριστερόχειρες έχουν το «πάνω χέρι» σε τεστ περιστροφής, προσανατολισμού και αντίληψης γεωμετρικών σχημάτων, ενώ οι δεξιόχειρες υπερέχουν συχνότερα σε λεκτικά τεστ ευφυΐας.

• Από την άλλη, οι αριστερόχειρες τείνουν να αμφιταλατεύονται περισσότερο πριν πάρουν μια απόφαση συγκριτικά με τους δεξιόχειρες, που είναι πιο γρήγοροι στις αποφάσεις τους, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του βρετανικού Πανεπιστημίου του Abertay Dundee.

Πού οφείλεται η αριστεροχειρία

Η προτίμηση του αριστερού χεριού έχει συσχετιστεί:

• Με τη θέση (κλίση) του εμβρύου στη μήτρα κατά τη διάρκεια του τελευταίου τριμήνου της κύησης.

• Με το γονίδιο LRRTM1, που ανακαλύφθηκε πριν δύο χρόνια και φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κατανομή διάφορων λειτουργιών στον εγκέφαλο.

• Με την έκθεση του εμβρύου σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης κατά την ενδομήτρια ζωή.

Διάσημοι «αριστερόχειρες»

Ιστορικές προσωπικότητες:

Ζαν ντ’ Αρκ, Καρλομάγνος, Ναπολέων Βοναπάρτης

Αθλητές:

Ρομάριο, Μαρκ Σπιτς, Αϊρτον Σένα, Βαλεντίνο Ρόσι, Λάρι Μπερντ, Μαρτίνα Ναβρατίλοβα

Συγγραφείς:

Λιούις Κάρολ, Μάρσαλ ΜακΛούαν, Ορσον Ουέλς

Καλλιτέχνες:

Κερτ Κομπέιν, Φιλ Κόλινς, Νόελ Γκάλαχερ, Πολ ΜακΚάρτνεϊ, Μικελάντζελο, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Νταν Ακρόιντ, Τομ Κρουζ, Ρόμπερτ ντε Νίρο, Κιάνου Ριβς, Μπρους Ουίλις

Πολιτικοί:

Χάρι Τρούμαν, Ρόναλντ Ρίγκαν, Μπιλ Κλίντον, Μπαράκ Ομπάμα